MARX, 1859’da Berlin’de yayınlanan, Ekonomi Politişin Ele-tirisine Katk-’nın “önsöz”ünde, her ikimizin, 1845’te Brüksel’de, “Alman felsefesinin ideolojik anlay--- ile bizim görü- tarz-m-z [özellikle Marx tarafından işlenen materyalist tarih anlay--- sözkonusu idi] arasındaki uzla-maz kar--tl--- ortaya koymaya” nas-l karar verdişimize de-inir: “bu, gerçekte, bizim geçmişteki felsefi bilincimizle hesapla-mam-zdı. Bu plan-m-z, Hegel-sonras- felsefenin bir ele-tirisi biçiminde gerçekle-ti. Elyazmas-, formalar halinde, iki cilt olarak, Vestfalya’daki yayınevi sahibinin elindeydi ki, yeni gelişmelerin, yap-t-n bas-lmasını olanaks-z k-ldı--n- öğrendik. Biz, görü-lerimizi açıkl--a kavuşturmak olan başl-ca amac-m-za vardiş-m-z için, elyazmasını2 farelerin kemirici ele-tirisine seve seve terkettik.”
O dönemden beri, k-rk yıldan fazla bir zaman geçti, ve ikimizden biri yeniden bu konuya dönme f-rsat-n- bulamadan Marx öldü. Hegel ile olan ilişkilerimiz konusunda çeğitli nedenlerle dü-üncelerimizi açıkladık, ama bu açıklamalar, hiçbir yerde sorunu tamamlay-p, konuyu kapat-c- nitelikte de-ildi. Hiçbir zaman Feuerbach konusuna yeniden de-inmedik, bununla birlikte Feuerbach, pek çok bakımdan hegelci felsefe ile bizim anlay---m-z arasında bir ara halka idi.
Bu arada, Marx’ın dünya anlay---, Almanya’nın ve Avrupa’nın sınırlarının çok ötelerinde ve dünyanın bütün uygar dillerinde yanda-lar buldu. öte yandan, klasik Alman felsefesi, -imdi, yabanc- ülkelerde bir yeniden Doğuş yaşamaktadır, özellikle -ngiltere, -skandinavya ve hatta Almanya’da, öyle görünüyor ki, insanlar, oralarda üniversitelerde felsefe diye sunulan de-işik sistemlerden ‘ınalınmış ö-elerden meydana gelen, al-c- bulamayan popüler kitaplardan usanmaya başl-yor.
Durum böyle olunca, Hegel felsefesi ile ilişkilerimiz konusunda, bizim nas-l bu felsefeden çıkt---m-z ve nas-l ondan ayrıldı--m-z üzerine kısa ve sistematik bir inceleme yazıs- gitgide bana daha zorunlu göründü. Ve aynı -ekilde, bana öyle geldi ki, yerimizi bulmadan önceki kayna-ma dönemimizde, Feuerbach’ın, Hegel-sonras- herhangi başka bir filozoftan daha fazla üzerimizde etkili olduğunu tamamen teslim ederek bir onur borcunu da ödemek zorundaydık. Onun için, Neue Zeit gazetesinin yazı kurulunun, Starcke’nin Feuerbach konusundaki kitabı üzerine bir ele-tiri yazmam- istemekle bana verdişi f-rsat- kaç-rmadım. çalışmam, bu derginin 1886 yılında çıkan 4 ve 5. fasiküllerinde yayınlandı ve gözden geçirildikten sonra burada yeniden ayrı bir Baskı olarak çık-yor.
